Дар робита ба самаранокии системаи муқовимат ба қонунигардонии (шустушӯи) даромади бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм (МҚД/МТ) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд қайд кард, ки мақомоти ҳифзи ҳуқуқ маводи пешнињодшуда ва маълумоти фаврии молиявии Департаменти назорати бонкии Бонки миллии Тоҷикистон (ДММ) – ро ҳам барои ошкор кардани ҷиноятҳо ва ҳам тафтишоти онҳо фаъолона истифода мебаранд.Баҳодиҳии миллии хатарҳои (БМХ) шустушӯи даромади бадастомада ва маблағгузории терроризм дар Тоҷикистонро, ки солҳои 2015-2017 гузаронида шудааст, дида мебароем.Сатҳи такмили раванди қонунигардонии (шустушӯи) даромади бо роҳи ҷиноят бадастоварда (МҚД) ва маблағгузории терроризм (МТ) меафзояд ва илова бар маблағҳои пулӣ, равандҳои пешрафта ва технологияҳои нав низ ҳамчун асоси равандҳои маблағгузорӣ истифода мешаванд. Маблағҳо аз ҷиноятҳои “анъанавӣ” тавлид мешаванд, дар ҳоле ки ашхосе, ки ба қонунигардонии даромад машғуланд, ба монанди ашхос ва созмонҳои марбут ба терроризм, дар айни замон фарогирии худро дар сатҳи ҷаҳонӣ васеъ мекунанд ва бо мақсади ба даст овардани маблағ ва тавонмандсозии ҷиноятҳо ба бозорҳои нави қонунӣ ва ғайриқонунӣ ворид мешаванд.Ҳеҷ як кишвар аз ҷинояткорони МЌД/МТ ва фаъолияти онҳо барои пинҳон кардани фоидаи ғайриқонунӣ ба даст овардашуда ва ба дигар пулҳои қонунӣ (қонунӣ) ба даст овардашуда муҳофизат карда намешавад. МЌД/МТ маблағҳоро аз иқтисоди қонунӣ берун мекунад ва даромаднокии тиҷорати қонуниро халалдор мекунад. МЌД/МТ ба кишварҳо, ҷомеаҳо ва шахсони алоҳида таъсири назаррас дорад. МЌД/МТ миқдори зиеди пулро аз иқтисодиети ҷаҳонӣ ва миллӣ интиқол медиҳад, ки метавонанд барои маблағгузории хидматҳои давлатӣ, хидматрасонии роҳҳо, беморхонаҳо ва мактабҳо истифода шаванд.Ба ҷои ин, маблағҳо дар ҷайби ҷинояткорон ҷойгир мешаванд ва таъсири онҳо ба ҷомеа дар ҳама ҷо эҳсос мешавад. Ҷумҳурии Тоҷикистон дар наздикии Афғонистон, ки пешвои ҷаҳонӣ дар истеҳсоли ғайриқонунии маводи мухаддир мебошад, бо фаъолияти фаъол дар қаламрави худ гурӯҳҳои зиддиҳукуматӣ ва террористӣ ҷойгир аст ва аз ин рӯ аз равандҳои МЌД/МТ муҳофизат карда намешавад. Ҷинояткорони МЌД/МТ пайваста барои фаъолияти худ бозорҳои нав меҷӯянд ва Ҷумҳурии Тоҷикистон дар баробари дигар давлатҳо метавонад ҳадафи дигари фаъолияти онҳо гардад.Арзебии миллии хавфҳои қонунигардонии (шустушӯи) даромади бо роҳи ҷиноят бадастомада ва маблағгузории терроризм аз апрели соли 2015 то сентябри соли 2017 бо супориши комиссияи доимоамалкунандаи Байниидоравӣ оид ба масъалаҳои МЌД/МТ/МПСЌО, ки барои дархости пешниҳодҳо оид ба таҳия ва татбиқи сиесати ягонаи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи муқовимат ба қонунигардонии (шустушӯи) даромади бо роҳи ҷиноят бадастомада ва маблағгузории терроризм масъул мебошад, гузаронида шуд. Мақомоти асосии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки барои тайерӣ ва гузаронидани мониторинг масъуланд, ин идораҳо мебошанд – аъзои комиссияи Байниидоравӣ, аз ҷумла: Бонки миллии Тоҷикистон, Суди Олӣ, Прокуратураи Генералӣ, Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия, Агентии назорати маводи мухаддир дар назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии омор, Вазорати молия, Вазорати рушди иқтисод ва савдо, Вазорати корҳои хориҷӣ, Вазорати корҳои дохилӣ, Вазорати муҳоҷират, меҳнат ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, Кумитаи давлатии амнияти миллӣ, Кумитаи давлатии сармоягузорӣ ва идоракунии амволи давлатӣ, кумитаи Андоз, Хадамоти гумрук, Хадамоти алоқа, Департаменти мониторинги молиявии назди Бонки миллии Тоҷикистон.Методологияи бањои миллии хатарњо (БМХ)-и МЌД/МТ чунин аст, БМХ-и МЌД/МТ барои муайян кардани хавфҳои баландтарин, ки стратегияҳои фаврии сабуккуниро талаб мекунанд, пешбинӣ шудаанд. БМХ-и МЌД/МТ ин вазифаро тавассути муайян кардани таҳдидҳои асосӣ, осебпазирӣ ва оқибатҳои МЌД/МТ барои муайян кардани хавфҳои муҳимтарини МЌД/МТ иҷро мекунад. БМХ-и МЌД/МТ-и воқеӣ ба беҳтарин маълумот ва маълумоти мавҷуда, ки тавассути мусоҳибаҳо (вохӯриҳо), семинарҳо, ҷамъоварии маълумоти оморӣ ва дигар маълумотҳои пешниҳодкардаи идораҳои давлатӣ, инчунин намояндагони бахши хусусӣ, маълумот аз ВАО ва дигар манбаъҳои кушода ба даст оварда шудаанд, асос ефтааст, инчунин фикри коршиносон/ќарори арзишии идораҳое, ки маълумотро пешниҳод кардаанд, истифода шудааст. Маълумот барои арзебии хавфҳои МЌД/МТ дар Тоҷикистон тавассути баррасии таҳдидҳо, осебпазирӣ (камбудиҳои системавӣ) ва оқибатҳои эҳтимолӣ барои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар сурати татбиқи ин хавфҳо истифода шудааст. БМХ-и МЌД/МТ-и воқеӣ дар асоси Дастури арзебии миллии хатарҳои шустушӯи пул ва маблағгузории терроризм, ки аз ҷониби ФАТФ дар моҳи феврали соли 2013 бо назардошти БМХ-и МЌД/МТ-и аллакай гузаронидашудаи баъзе кишварҳо нашр шудааст, гузаронида шуд.Як қатор фарзияҳо дар муайян кардани хатари МЌД/МТ ва тавассути Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мешаванд. Якум, ҳар қадаре ки маблағи воситаҳои шусташаванда баландтар бошад, ҳамон қадар хатари МЌД баландтар мешавад. Дуюм, барои МТ маблағи маблағҳое, ки аз ҷиноятҳои молиявӣ ба даст оварда мешаванд, эҳтимолан барои МТ дар кишвар ва МТ дар дигар кишварҳо бо иштироки шаҳрвандон ва муҳоҷирон аз Ҷумҳурии Тоҷикистон камтар хоҳад буд. Сеюм, нисбат ба МT, оқибатҳо бо миқдори хеле камтари маблағҳо хеле баландтар хоҳанд буд. Чорум, дар МТ воситаҳои қонунӣ истифода бурда мешаванд, воситаҳои қонунӣ ва ғайриқонунӣ метавонанд омехта карда шаванд, аммо эҳтимолан маблағҳо метавонанд аз ҳамон намуди ҷиноятҳои предикатӣ, ки раванди МЌД-ро таъмин мекунанд, ба даст оварда шаванд. Аз ин рӯ, равише, ки барои муайян кардани таҳдидҳои асосии МЌД “дар” ва “тавассути” Ҷумҳурии Тоҷикистон дар айни замон ва дар муддати кӯтоҳ интихоб шудааст, маблағҳои назаррасеро, ки дар натиҷаи содир намудани ҷиноятҳои молиявӣ ба даст омадаанд ва барои МЌД/МТ дастрас мебошанд, нишон медиҳад. Дар он ҷое, ки аз рӯи ҳаҷми маблағҳои аз ҷиноятҳои алоҳидаи молиявӣ тавлидшуда маълумоти кам е кам мавҷуд аст, ақидаи мақомоти гуногун дар асоси тафтишоти ҷорӣ ва қаблан анҷомдодашуда барои муайян кардани ҳаҷми имконпазири маблағҳои барои МЌД/МТ дастрас дохил карда шудааст.Зарурати аввалиндараҷаи амал аз омезиши таҳдидҳои баландтарин ва осебпазирӣ ва оқибатҳои вазнинтарини чунин хатарҳои МЌД/МТ бармеояд.ТАҲДИД ба ворид шудан: – Сатҳи баландтарини таҳдидҳо аз маблағҳои марбут ба коррупсия/ришваситонӣ, ҷиноятҳои андоз, ҷиноятҳои марбут ба маводи мухаддир ва инчунин қаллобӣ сарчашма мегирад.- Саркашӣ аз пардохти андоз дар Ҷумҳурии Тоҷикистон хеле маъмул аст, ки онро як қатор парвандаҳои баррасишавандаи судҳо тасдиқ мекунанд. Мувофиқи маълумоти оморӣ ҳаҷми маблағҳое, ки ҷиноятҳои андоз ба вуҷуд меоранд, хеле калон муайян карда шуданд ва аз ин рӯ, эҳтимолияти истифодаи ин маблағҳо дар раванди МЌД/МТ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон зиед аст.- Ҷиноятҳои марбут ба маводи мухаддир манбаи бузурги воситаҳои ғайриқонуниро таъмин мекунанд, ки метавонанд ба МЌД/МТ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсири назаррас расонанд. Истеъмоли дохилии маводи мухаддир тамоюли афзоиш дорад. Шумораи тафтишот Ҷумҳурии Тоҷикистонро ҳамчун нуқтаи транзитӣ барои ҷараени ғайриқонунии маводи мухаддир ба кишварҳои дигар муайян мекунад. Эҳтимол дорад, ки транзити маводи мухаддир бо ҷараени ғайриқонунии молиявӣ, ки аз Ҷумҳурии Тоҷикистон мегузарад, алоқаманд бошад. Ин воситаҳо эҳтимолан барои МЌД/МТ истифода мешаванд ва ҳамчун хеле калон арзебӣ карда мешаванд.- Шумораи тафтишоти марбут ба қаллобӣ дар се соли охир дар муқоиса бо дигар намудҳои ҷиноятҳои молиявӣ ба таври назаррас баландтар аст. Ҳаҷми маблағҳои марбут ба қаллобӣ ва аз ин рӯ имконпазир барои мақсадҳои МЌД/МТ низ хеле баланд аст. Гарчанде ки маблағҳое, ки аз ин намуди ҷиноят ба вуҷуд меоянд, аз хурд то хеле баланд фарқ мекунанд, дар маҷмӯъ, дар бораи маблағҳое, ки аз ҷониби чунин ҷиноят ба монанди қаллобӣ ба вуҷуд оварда мешаванд, метавон ҳамчун хеле калон сухан гуфт.- Ҳаҷми дигар даромади ғайриқонунии аз қочоқи амвол ва пули нақд (ба истиснои маводи мухаддир) ва МЌД аз фаъолияти тиҷоратӣ ба даст овардашуда ҳамчун таҳдиди баланд ба ОД/ФТ арзебӣ карда мешавад. Маблағҳои пулӣ, ки бо МЌД аз фаъолияти тиҷоратӣ алоқаманданд, гарчанде ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон махсусан маъмул нестанд, аммо дар доираи воситаҳои ғайриқонунии ошкоршуда метавонанд ҳамчун таҳдиди назарраси МЌД/МТ баррасӣ карда шаванд.- Ҷиноятҳои киберӣ, истисмори ҷинсӣ ва ғоратгарӣ/дуздӣ ҳамчун таҳдиди миенаи МЌД/МТ арзебӣ карда мешаванд.БА ОСЕБПАЗИРӢ дохил мешаванд:- Ба осебпазирӣ соҳаҳое дохил мешаванд, ки дар онҳо таҳдид метавонад амалӣ шавад е соҳаҳое, ки метавонанд ба татбиқи МЌД/МТ мусоидат кунанд е суръат бахшанд. Ин маънои арзебии системаи назорати МЌД/МТ дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро дорад. Ҷумҳурии Тоҷикистон кишварест, ки суръати рушди иқтисодиет паст аст. Иқтисодиети Ҷумҳурии Тоҷикистон тадриҷан аз иқтисодиети дар гардиши пули нақд сохташуда ба иқтисодиети боэътимодтар дар асоси муомилоти электронӣ мегузарад. Аммо, пули нақд ҳанӯз ҳам қисми муҳими иқтисодиет, аз ҷумла бахши молиявӣ ва ғайримолиявӣ мебошад. Ҳаракати маблағҳо, ҳам пули нақд ва ҳам интиқоли электронӣ аз хориҷа, инчунин ҳамчун шарти эҳтимолии пайдоиши МЌД/МТ “дар” ва “тавассути” Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад. – Сарфи назар аз маълумоти маҳдуд дар бораи сарчашмаҳои ҷараени ғайриқонунии трансмиллии маблағҳои “дар ” ва “тавассути” Ҷумҳурии Тоҷикистон, мумкин аст шахсоне, ки бо шустушӯи пул ва маблағгузории терроризм дар дигар кишварҳо машғуланд, метавонанд дар айни замон е дар оянда бахшҳои молиявию ғайримолиявии Ҷумҳурии Тоҷикистонро бо мақсади фиристодан ва пинҳон кардани маблағҳои ғайриқонунӣ истифода баранд. Маблағҳои фаромиллӣ, ки дар натиҷаи коррупсия, қочоқи ғайриқонунии маводи мухаддир ва дигар ҷиноятҳо дар дигар кишварҳо, ки эҳтимолан маблағҳои маблағгузории терроризмро ташкил медиҳанд, ғайриқонунӣ ба даст оварда шудаанд, метавонанд дар дигар давлатҳо ҷамъоварӣ карда шаванд, вале баъдан метавонанд ба Ҷумҳурии Тоҷикистон низ ворид шаванд.- Ба бахшҳои нисбатан диверсификатсияшудаи молиявӣ ва ғайримолиявии Ҷумҳурии Тоҷикистон осебпазирӣ хос аст, ки метавонад боиси шиддат гирифтани МЌД/МТ гардад. Дар ин бахш, ташкилотҳои қарзӣ, ки бонкҳо ва ташкилотҳои маблағгузории хурдро дар бар мегиранд, метавонанд ба МЌД/МТ хеле осебпазир ҳисобида шаванд, дар ҳоле ки осебпазирии бонкҳо ба МЌД/МТ метавонад баланд арзебӣ карда шавад ва осебпазирии ташкилотҳои маблағгузории хурд, аз ҷумла, нисбат ба таъсири МT хеле баланд аст. Қисми зиеди хавфҳои МЌД/МТ аз ҷониби ташкилотҳои қарзӣ нисбат ба пули нақди ғайриқонунӣ ва пули электронӣ ба дӯш гирифта мешаванд.- Бонки миллии Тоҷикистон мақомест, ки фаъолияти ташкилотҳоро бо мақсади кам кардани хавфҳо дар ташкилотҳои қарзӣ назорат мекунад. Аммо, хавфи умумӣ барои бахш метавонад аз сатҳи баланд то сатҳи хеле баланд фарқ кунад. Ташкилотҳои қарзӣ барои тамоми хизматрасониҳои интиқоли пул ва амалиети асъорӣ, ки каналҳоро барои ҷойгиркунӣ ва ҳаракати маблағҳои гирифташуда эҷод мекунанд, масъуланд. Гарчанде ки айни замон истифодаи маҳдуди технологияҳои электронии молиявӣ ба назар мерасад, дар оянда афзоиши истифодаи чунин воситаҳо дар назар аст, аз ҷумла, ин ба истифодаи хеле пуршиддати технологияҳои мобилии телефонӣ аз ҷониби шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста аст. Ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ (иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ) низ ба истифодаи онҳо барои мақсадҳои МЌД/МТ хеле осебпазир ҳисобида мешуданд. Дар бахшҳои ғайримолиявӣ, набудани назорат аз болои фаъолияти адвокатҳо ва адвокатҳо ҳамчун хавфи хеле баланд аз ҷиҳати мусоидат ба МЌД/МТ арзебӣ карда мешавад.- Сатҳи нисбатан пасти назорат аз болои фаъолияти ширкатҳои аудиторӣ ва аудиторони инфиродӣ ба арзебии миенаи осебпазирӣ оварда мерасонад. Дигар ширкатҳои суғурта, хадамоти почта, заргарон ва тоҷирони металлҳои қиматбаҳо, ломбардҳо ва тиҷорати бозӣ камтар е мӯътадил осебпазиранд. Дар кишвар иродаи сиесии сатҳи баланд мавҷуд аст, ки ба туфайли он дар ҷумҳурии Тоҷикистон ба наздикӣ ислоҳоти назарраси қонунгузорӣ дар соҳаи МЌД/МТ амалӣ карда шуд, ки ҳамчун вазифаи аввалиндараҷа баррасӣ мешуд. Бо вуҷуди он ки қонунгузорӣ дар соҳаи МЌД/МТ, дар маҷмӯъ, метавонад кофӣ ҳисобида шавад, дар ҷараени кор баъзе ислоҳотҳое муайян карда шуданд, ки барои мустаҳкам кардани системаи МЌД/МТ заруранд. Қонун Дар бораи МЌД/МТ ба мақомот салоҳияти кофӣ барои муайян ва пешгирии МЌД/МТ медиҳад, аммо татбиқи пурраи чунин ваколатҳо муҳим аст, ки инчунин пешниҳоди захираҳои мувофиқи техникӣ ва инсониро барои таъмини самаранокии қонунҳо ва кам кардани хавфҳои МЌД/МТ талаб мекунад.- Гарчанде ки аксари муассисаҳои давлатӣ сатҳи кофии захираҳои техникӣ доранд, ба монанди компютерҳо ва нармафзор барои нигоҳ доштани системаҳои МЌД/МТ, баъзе ташкилотҳо барои таъмини самаранокии системаи МЌД/МТ дар маҷмӯъ ба технологияҳои иловагӣ ниез доранд. Ҷузъи ҳисоботи амалиети системаи МЌД/МТ сатҳи мӯътадили ҳисоботдиҳиро таъмин мекунад. Намояндаи иктишофи молиявї (НИМ) бояд пешниҳоди ҳама ҳисоботи ҳатмиро оид ба ҳадди ақал ва амалиети шубҳанок аз ҷониби ташкилотҳои қарзӣ ва дигар муассисаҳое, ки барои пешниҳоди ҳисоботи амалиети молиявӣ ва иҷрои тамоми талаботи Қонун Дар бораи МЌД/МТ/МПСЌО масъуланд, таъмин намояд.- НИМ дар системаи МЌД/МТ нақши асосиро мебозад, ҳадди аққал ба баъзеҳо, агар на ба ҳама мақомоти танзим дар гузаронидани санҷишҳои саҳроӣ тренингҳо, тавсияҳо ва кӯмак мерасонад. Барои татбиқи самараноки вазифаи асосии ИМ дар системаи МТ Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба он захираҳои иловагии назоратӣ бо мақсади пешниҳоди тавсияҳо, гузаронидани тренингҳо ва санҷишҳои дахлдор дар маҳалҳо ниез доранд. НИМ инчунин бояд иқтидори таҳлилиро барои дастгирии арзиши иттилоотии ҳисоботҳо ва муайян кардани минбаъдаи МЌД/МТ баланд бардорад. Дар назорати сарҳадӣ воситаҳои гуногуни назорати ҷисмонӣ ва электронӣ истифода мешаванд, ки ба туфайли онҳо як қатор шахсоне, ки асъори аз сарҳад интиқолефтаро эълон накардаанд, ошкор ва ба ҷавобгарӣ кашида шуданд. Аммо, система дар муайян кардани ҳаракати маблағҳои пулии Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз љумла дар фурудгоҳҳо, нақлиети роҳи оҳан ва нуқтаҳои убури марзҳо имкониятҳои маҳдуд дорад ва бо мақсади таъмини арзебии пурраи маҳдудиятҳои самаранокии фаъолият баррасии фавриро талаб мекунад.- Ҳамоҳангсозии МЌД/МТ ва ҳамкорӣ байни идораҳои давлатӣ дар маҷмӯъ хуб анҷом дода мешавад. Одатан, асоси расмӣ мавҷуд аст, масалан, меморандумҳои ҳамдигарфаҳмӣ, инчунин комиссияи байнисоҳавии доимоамалкунанда оид ба масъалаҳои МЌД/МТ/МПСЌО ва як қатор гурӯҳҳои корӣ ва ҳамоҳангсозӣ таъсис дода шудаанд ва амал мекунанд. Аммо, муҳим аст, ки гурӯҳҳои корӣ ва ҳамоҳангсозӣ кори худро самаранок иҷро кунанд ва чунин кор барои созмонҳо душвор набошад.- Дар мавриди сармоягузорӣ ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳоло онҳо нисбатан хурданд, аммо стратегияи Ҳукумат ба ҷалби сармояи калон нигаронида шудааст. Сармоягузорӣ тавассути сарчашмаҳои байналмилалӣ ворид шуда, ҷанбаи назарраси стратегияи Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои ноил шудан ба рушди иқтисодӣ ифода менамояд. Чунин вазъ метавонад имконияти бештари истифодаи хидматҳоро бо мақсади мусоидат ба МЌД/МТ тавассути ҷараени пулҳои ғайриқонунӣ эҷод кунад ва назорати бодиққатро талаб кунад. Ба ҳамин монанд, хавфи он, ки маблағҳое, ки аз ҷиноятҳои ҷинояткорони миллӣ ва хориҷӣ ба даст омадаанд, тавассути муомилоти амволи ғайриманқул пинҳон карда мешаванд, махсусан баланд аст.БА ОҚИБАТҲОИ он инҳо дохил мешаванд: – Оқибатҳо таъсири ҳодисаи рухдодаро ба назар мегиранд, аз ҷумла таъсир е зарари фаъолияти асосии ҷиноятӣ ба системаҳо ва институтҳои молиявӣ, инчунин ба иқтисодиет ва ҷомеа дар маҷмӯъ. – Оқибатҳои МЌД/МТ метавонанд хусусияти кӯтоҳмуддат е дарозмуддат дошта бошанд ва бо аҳолӣ, гурӯҳҳои ашхос, муҳити соҳибкорӣ, дигар манфиатҳои миллӣ ва байналмилалӣ, инчунин обрӯ ва ҷолибияти бахши молиявии Тоҷикистон алоқаманд бошанд. – Эътирофи мавҷудияти оқибатҳои мушаххаси таҳдидҳо ва осебпазирӣ аз МЌД/МТ ба муайян кардани ҳаҷми нисбӣ е аҳамияти хавфҳои МЌД/МТ мусоидат мекунад. Ҳангоми баррасии оқибатҳои ин БМХ, дар муайян кардани андозаи зарар як қатор омилҳо метавонанд муҳим бошанд. – Ин омилҳо таъсир ба иқтисоди миллӣ, таъсир ба манфиатҳои миллӣ ва минтақавӣ, таъсир ба бахши молиявӣ е тиҷорати инфиродӣ ва масъалаҳои обрӯро дар бар мегиранд.- Сатҳи баланди таҳдидҳо ва осебпазирӣ дар пайванд дар ҷумҳурии Тоҷикистон хавфи зиеди зарарро ба вуҷуд оварда, ба оқибатҳои вазнин, назаррас е миена оварда мерасонад. Дар мавриди маблағгузории терроризм, оқибатҳо ҳамеша назаррас е шадид хоҳанд буд.САТҲИ ХАВФ ба таври зерин муайян карда шудааст: – Сатҳи вазнинии хавфҳои инфиродӣ дар заминаи таъсир е таъсири онҳо инчунин ҳамчун имконияти татбиқи онҳо сатҳи муқарраршудаи хавфҳоро ифода мекунад.- Сатҳи хеле баланди хавфи МЌД/МТ метавонад дар натиҷаи муносибатҳои байни таҳдидҳои муайяни назаррас аз ҷиноятҳои ошкоршудаи предикатӣ ба вуҷуд ояд: ришваситонӣ/коррупсия, ҷиноятҳои андоз, маводи мухаддир, қаллобӣ, қочоқ, МЌД аз фаъолияти тиҷоратӣ, киберҷинояткорӣ, истисмори ҷинсӣ ва ғоратгарӣ/дуздӣ, дар робита бо осебпазирии ҷанбаҳои зерин: захираҳои техникӣ, иқтисодиети ба пули нақд асосефта, интиқоли пул, экология ва ҷуғрофия, ҳуқуқшиносон ва адвокатҳо.- Сатҳи баланди хавфи МЌД/МТ метавонад дар натиҷаи муносибатҳои байни таҳдидҳои муайяни назаррас аз ҷиноятҳои ошкоршудаи предикатӣ ба вуҷуд ояд: ришваситонӣ/коррупсия, ҷиноятҳои андоз, маводи мухаддир, қаллобӣ, қочоқ, МЌД бо истифода аз савдо, киберҷинояткорӣ, истисмори ҷинсӣ, ғоратгарӣ/дуздӣ дар робита бо осебпазирии ҷанбаҳои зерин: қонунгузорӣ, захираҳои инсонӣ-таҷриба, захираҳои инсонӣ – мавҷудияти кормандон, институтсионалӣ, ҳамоҳангсозӣ ва ҳамкорӣ, аҳолӣ, саноат, воридот/содирот, даромад, сармоягузории хориҷӣ, амволи ғайриманқул, моликияти бенефитсиарӣ, бонкҳо, хадамоти суғурта ва почта, ширкатҳои аудиторӣ ва аудиторҳои хусусӣ, заргарон ва тоҷирони металлҳои қиматбаҳо, ломбардҳо ва ғайра, ва ташкилотҳои ғайридавлатӣ.- Инчунин, сатҳи баланди хавфи МЌД/МТ метавонад аз муносибатҳои байни сатҳи пасти таҳдид аз ҷиноятҳои ошкоршудаи предикатӣ сарчашма гирад: савдои одамон, асъори қалбакӣ, савдои силоҳ ва ҷиноятҳои марбут ба силоҳ дар робита бо осебпазирӣ: захираҳои инсонӣ – таҷриба, захираҳои инсонӣ – мавҷудияти кормандон, захираҳои техникӣ, сармоягузории хориҷӣ, амволи ғайриманқул, иқтисодиет дар асоси пули нақд, интиқоли пул, экология ва ҷуғрофия, бонкҳо, ҳуқуқшиносон ва адвокатҳо, ломбардҳо ва ғайра, ташкилотҳои ғайридавлатӣ.Ба таҳдидҳо МАБЛАҒГУЗОРИИ ТЕРРОРИЗМ дохил мешавад: – Мумкин аст, ки таҳдидҳои маблағгузории терроризм аз тамоми намудҳои фаъолияти ғайриқонунии дар Кодекси Ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон номбаршуда, новобаста аз маблағ е маблағҳои қонунӣ ба миен оянд. Илова бар ин, эҳтимолияти МТ аз сатҳи осебпазирӣ е заъф дар системаҳо ва институтҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста хоҳад буд. – Вобаста ба вазъи кунунӣ, паҳншавии нисбатан васеи терроризм ва фаъолияти террористӣ дар сатҳи ҷаҳонӣ, инчунин бо дарназардошти мавқеи ҷуғрофии Тоҷикистон, эҳтимол дар заминаҳои минтақавӣ ва миллӣ афзоиш имконпазир аст, ки дар оянда мушоҳидаи бодиққатро талаб мекунад ва ҳамчун сатҳи баланди таҳдид баррасӣ мешавад. Азбаски оқибатҳо метавонанд назаррас е шадид бошанд, сатҳи хавф метавонад хеле баланд бошад.Чӣ гуна СТРАТЕГИЯҲОИ МУЪТАДИЛКУНИРО метавон муайян кард: – Стратегияҳои коҳиш додани хавф муайян карда шуданд, ки ҳамаи хатарҳои хеле баланд ва баландро дар асоси муносибатҳои байни таҳдидҳо, осебпазирӣ ва оқибатҳои эҳтимолии ин муносибатҳо ба назар мегирифтанд.- Шаш самти стратегия муайян карда шудааст, ки татбиқи онро дар низоми МЌД/МТ Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муддати кӯтоҳтарин талаб менамояд. Таваҷҷӯҳи мустақим ба ин масъалаҳо ба кам кардани хатарҳои назарраси МЌД/МТ, ки дар БМХ муайян шудаанд, кӯмак мекунад. Ба ин самтҳо инҳо дохил мешаванд:*Қонунҳо ва ислоҳот дар онҳо;* Омор ва ҷамъоварии маълумот;* Иқтисод дар пули нақд;*Назорати ташкилотҳои қарзӣ ва дигар ташкилотњо;* Захираҳои инсонӣ ва технологӣ барои амалиетӣ ва назоратӣмақомоти;* Маблағгузории терроризм.- Бояд қайд кард, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон асоси хуби системаи МЌД/МТ дорад. Тамоми қонунгузории зарурӣ таҳия карда шуд, мақомоти назоратӣ дар соҳаи МТ тафтиш карда шуданд ва дар судҳо як қатор парвандаҳои марбут ба МЌД/МТ баррасӣ карда шуданд таҳримҳои дахлдор татбиқ карда шуданд. Дар айни замон зарур аст, ки системаи МЌД/МТ-и Ҷумҳурии Тоҷикистон самараноктар кор карда, инчунин тамоми хавфҳои вобаста ба МЌД/МТ-ро муайян намуда, дар ҳар ҷое, ки имконпазир бошад, дуруст идора карда шавад.Дар маҷмӯъ, ба мувофиқа расидан мумкин аст, ки БМХ-и овардашуда барои Ҷумҳурии Тоҷикистон аввалин аст: умумӣ, хавфҳои сатҳи баланди МЌД/МТ -ро тавсиф мекунад ва барои таҳияи арзебии муфассали хавфҳои МЌД/МТ дар тӯли чанд соли оянда асос мебошад.Дар мавриди интиқодӣ, бояд қайд кард, ки маҷмӯи маҳдуди маводҳои оморӣ ва мавзӯъӣ барои кӯмак дар таҳияи БМХ МЌД/МТ вуҷуд дошт. Барои таҳияи БМХ-и муфассалтар, омор ва дигар маълумотро бидуни гузоштан ба қуттии дароз омода ва таҳлил кардан лозим аст. Дар асоси БМХ, Ҷумҳурии Тоҷикистон дар айни замон хавфи зиеди МЌД/МТ надорад. Дар баробари ин, давлат бояд стратегияҳои муайянеро иҷро кунад, то ки МЌД/МТ ба соҳаҳои дорои хавфи баландтар табдил наебад, ки ҳама гуна хатарҳои нави МЌД/МТ дар марҳилаи аввал муайян карда шаванд ва стратегияҳои коҳиш барои кам кардани сатҳи хавфи МЌД/МТ истифода шаванд. Ин БМХ МЌД/МТ як қатор стратегияҳои афзалиятноки баландро пешниҳод мекунад, ки бояд ҳарчи зудтар амалӣ карда шаванд.Ҷумҳурии Тоҷикистон баҳодиҳии хавфҳои МЌД/МТ -ро анҷом дод ва бо мақсади кам ва идоракунии хавфҳо шустушӯи пул ва маблағгузории терроризм (МЌД/МТ) Љумҳурии Тоҷикистон консепсия ва стратегияҳои миллиро қабул кард (аз 05.03.2018 “Консепсияи миллӣ дар МЌД/МТ/МТСЌО барои солҳои 2018-2025”), ки ба хавфҳои ошкоршудаи МЌД/МТ мувофиқат мекунанд.Ин консепсия ба вазифаҳо ва самтҳои афзалиятноки фаъолияти мақомоти салоҳиятдори масъалаҳои МЌД/МТ/МТСЌО мувофиқи натиҷаҳо дохил кардани арзебии миллии хавфҳо (БМХ) – ро пешбинӣ мекунад.Дар шароити муосир, имкониятҳои бахши бонкӣ ва худи бонк аз самти рушди иқтисодиети кишвар, сохтори давлат, дараҷаи танзими фаъолияти бонкҳои тиҷоратӣ аз ҷониби Бонки миллӣ, ҳолати заминаи қонунгузорӣ вобаста аст.Дар бахши молиявию бонкӣ аз нуқтаи назари робитаи зичи фаъолияти он бо мушкилоти мониторинги молиявӣ бояд қайд кард, ки масъалаи муқовимат ба қонунигардонии (шустушӯи) даромади бо роҳи ҷиноят бадастомада, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳншавии силоҳи қатли ом на танҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, балки дар дигар кишварҳои ҷаҳон низ ҷойгоҳи махсус дорад. Мубориза бо қонунигардонии даромадҳои ҷиноятӣ ва маблағгузории терроризм воситаи муҳимтарини ҷилавгирӣ аз ҷинояткории муташаккил, аз ҷумла шаклҳои хатарноктарини он, аз қабили тиҷорати маводи мухаддир ва терроризм, ҷорӣ намудани принсипҳо ва механизми эътирофшудаи муқовимат ба қонунигардонии даромадҳои ҷиноятӣ ва маблағгузории терроризм дар Ҷумҳурии Тоҷикистон на танҳо аҳамияти ҳуқуқӣ, балки аҳамияти бузурги иҷтимоию сиесӣ дорад. Хавфҳо ва дараҷаи назорат метавонанд ба таври назаррас фарқ кунанд, субъектҳои мониторинги молиявӣ бояд барои муайян ва санҷиши амалиети эҳтимолан шубҳанок имконият дошта бошанд. Дар Тоҷикистон дар симои мақоми ваколатдор Департаменти мониторинги молиявии Бонки миллии Тоҷикистон баромад мекунад, ки бо идораҳои зерин ҳамкорӣ мекунад: Вазорати рушди иқтисод ва савдои ҶТ, Вазорати молияи ҶТ, Вазорати адлияи ҶТ, Вазорати нақлиет ва коммуникатсияи ҶТ ва Хадамоти Гумруки назди Њукумати ЉТ. Санадҳои меъерии танзимкунандаи фаъолияти мақомоти назоратӣ барои танзими давлатӣ ва назорат дар соҳаи пешгирӣ ва муқовимат ба қонунигардонии (шустушӯи) даромади бо роҳи ҷиноят бадастомада е маблағгузории терроризм Инҳоянд: Низомномаи “Вазорати рушди иқтисод ва савдо”; Низомнома “Дар Бораи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон”; Низомнома “Дар Бораи Вазорати адлия”; Низомнома “Дар Бораи Вазорати нақлиет ва коммуникатсия”; Низомнома “Дар бораи хадамоти Гумруки назди Њукумати ҶТ”.Шаклҳои ҳамкорӣ бо мақомоти ваколатдори давлатӣ дар асоси моддаи 14 Қонуни “Дар бораи МЌД/МТ/МТСЌО” тавассути мубодилаи иттилоот, таҳлили ҳамаҷонибаи ҳолатҳо ва қабули қарорҳои дахлдор тибқи қонунҳои қабулшуда амалӣ карда мешаванд, инчунин ҳамкорӣ бо мақомоти назоратии давлатҳои хориҷӣ дар доираи шартномаҳо ва созишномаҳои байналмилалӣ амалӣ карда мешавад. Дар сурати вайрон кардани Қонун Дар бораи МЌД/МТ/МТСЌО чунин чораҳо андешида мешаванд: огоҳӣ; ҷаримаи маъмурӣ; боздоштани маъмурии амали иҷозатнома барои амалӣ намудани намудҳои муайяни фаъолият; маҳрум кардан аз иҷозатнома барои амалӣ намудани намудҳои муайяни фаъолият; маҳрум кардани шахси воқеӣ аз ҳуқуқи махсус; боздоштани маъмурии намуди муайяни фаъолият; гирифтани маҷбурии ҷубронпулии ашее, ки воситаи содир кардан е объекти бевоситаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ мебошад; мусодираи ашее, ки воситаи содир кардан е объекти бевоситаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ мебошад; ихроҷи маъмурии шаҳрванди хориҷӣ е шахси бешаҳрванд берун аз њудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон; ҳабси маъмурӣ ва ғайра.Дар бахши бонкӣ ба барномаи санҷиши дурусти муштариен диққати махсус дода мешавад, зеро ин барнома (аз ҷумла тадбирҳои муайянкунии муштарӣ) роҳи беҳтарини пешгирии шустушӯи пул ва маблағгузории терроризм мебошад. Ҳар қадаре ки субъекти мониторинги молиявӣ дар бораи мизоҷони худ донад, ҳамон қадар сӯиистифодаҳои марбут ба қонунигардонии даромади ҷиноятӣ бомуваффақият пешгирӣ карда мешаванд. Ҳамин тариқ, барои такмил додани системаи МЌД/МТ/МТСЌО дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба андешаи мо, масъалаҳои зерин бояд ҳал карда шаванд:1. Баҳодиҳии ҳамаи санадҳои меъерию ҳуқуқиро мувофиқи талаботи стандартҳо ва тавсияҳои ФАТФ гузаронидан;2. Системаи автоматикунонидашудаи назоратро байни ҳамаи мақомот ташкил намуд, ки МЌД/МТ/МТСЌО назорат мекунад;3. Соҳаҳои назоратро дар МЌД/МТ/МТСЌО, ба ғайр аз амалиети молиявӣ ва дигар соҳаҳои фаъолияти субъектҳои хоҷагидор васеъ намуд;4. Ташкили фанни ҳатмии таълимӣ дар МЌД/МТ/МТСЌО аз мактаби миена то таҳсилоти миенаи касбӣ ва донишгоҳҳои олӣ;5. Китобҳои дарсӣ ва монографияҳои бештарро нашр намуд, конфронсҳо, семинарҳо, мизҳои мудаввар ва дастурҳои методӣ оид ба танзими МҚД/МТ/МТСҚО ташкил намуд.Хушвахтзода Қ.Х. – д.и.и., профессор, Ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон Иброхимзода И. Р. – Академики АБНФР, д.и.и., профессор, декани факултети молиявию иқтисодии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон
